inż. arch. Maria Brukalska
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Warszawie
w latach 1991-2000
Warszawa, 5 lutego 2016 r.
TRASA KRASIŃSKIEGO – TRANZYTOWY PRZELOT PRZEZ STARY ŻOLIBORZ
W latach 20-tych ubiegłego stulecia na warszawskim Żoliborzu została zrealizowana nowatorska koncepcja zespołów urbanistyki i architektury funkcjonalizmu polskiego. Jej WARTOŚĆ potwierdzona jest aż pięcioma indywidualnymi wpisami do rejestru zabytków (który jest narzędziem ochrony konserwatorskiej) - JAKO DOBRO KULTURY NARODOWEJ. Wpisy te obejmują cały obszar Żoliborza Historycznego oraz zlokalizowane w jego granicach tereny Żoliborza Oficerskiego, Dziennikarskiego, Urzędniczego i Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Jest to podręcznikowy przykład najlepiej rozwiązanych osiedli mieszkaniowych w aspekcie funkcjonalnym i kompozycji architektury zlokalizowanej w zieleni. Rozwiązania te są dziełem najwybitniejszych twórców polskiej architektury lat międzywojennych, których podstawowym celem było „(...) zapewnienie warunków sprzyjających wszechstronnemu i swobodnemu rozwojowi każdej indywidualności i jako rzecz pierwsza nasuwa się spełnienie potrzeby ciszy i konieczności ochrony przed nadmiarem hałasów (...)” (prof. Barbara Brukalska, Zasady społeczne projektowania osiedli mieszkaniowych, Wydawnictwo Akademia Sztuki Architektury i Krajobrazu, Warszawa 2006 r.). Przestrzenna koncepcja tej części Żoliborza jest równoważna z najlepszymi europejskimi osiągnięciami urbanistyki i architektury z początku XX wieku, które obecnie znajdują się pod ścisłą ochroną konserwatorską i mają ustanowione szczegółowe wytyczne konserwatorskie dla realizacji ich ochrony. Należy przy tym podkreślić fakt, że w uznaniu konieczności zachowania charakteru historycznych obszarów miejskich, będących wspólnym europejskim dziedzictwem kulturowym, Polska przystąpiła w 1972 r. do obowiązującej do dziś MIĘDZYNARODOWEJ KONWENCJI w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjętej w Paryżu przez ONZ.
Wobec powyższych uwarunkowań, przedstawione w projekcie Trasy Mostu Krasińskiego rozwiązania dotyczące jej przebiegu oraz klasy komunikacyjnej, mogą spowodować degradację unikalnych wartości zabytkowej przestrzeni Starego Żoliborza:
- Zmiana klasy komunikacyjnej ulicy Krasińskiego na TRASĘ KRASIŃSKIEGO G (główną) wprowadzi intensywny ruch samochodowy i linię tramwajową kończące się na Pl. Wilsona – bez informacji o sposobie i kierunku rozprowadzenia tego ruchu poza granice placu – w rejonie Żoliborza Historycznego.
- Zmiana klasy komunikacyjnej ulicy Krasińskiego na TRASĘ KRASIŃSKIEGO G (główną) spowoduje wzrost poziomu hałasu oraz wzrost smogowego zanieczyszczenia powietrza w rejonie jej oddziaływania – tj. w zabytkowej przestrzeni Żoliborza Historycznego.
- TRASA KRASIŃSKIEGO podzieli w połowie cały obszar Żoliborza Historycznego, ograniczając mieszkańcom łączącą komunikację pieszą, poprzeczną do kierunku Trasy.
- Skala rozbudowy istniejącego obecnie połączenia ulicy Krasińskiego z Wisłostradą usytuowanego w zieleni zakłada dwupoziomowe estakadowe rozwiązanie węzła komunikacyjnego – rozwiązanie, które zniszczy zieleń oraz skalę i charakter tego fragmentu Starego Żoliborza.
- Funkcja mostu lokalnego łączącego dwie najbliżej położone strefy miasta nad brzegiem Wisły nie znajduje w tym miejscu uzasadnienia. Istnieje tu wyraźna sprzeczność pomiędzy nazwą „most lokalny” a zastosowaniem parametrów technicznych trasy intensywnego ruchu samochodowego wyznaczających jej klasę komunikacyjną na poziomie G (główna).
- Na lewym brzegu Wisły usytuowana jest typowa dzielnica mieszkaniowa zrealizowana w latach dwudziestych ubiegłego stulecia – dzielnica o uznanych, unikalnych wartościach dla kultury Polskiej. Nie ma tu urzędów ani dużych zakładów pracy, a więc i nie istnieje uzasadnienie do wprowadzenia intensywnego ruchu komunikacyjnego z prawobrzeżnych dzielnic Warszawy, który zawsze będzie miał tylko CHARAKTER TRANZYTOWO – PRZELOTOWY, negatywnie wpływający na zabytkowy charakter przestrzeni miejskiej Żoliborza Historycznego.
- Na prawym brzegu w tym rejonie powojenny rozwój miasta nie był uwarunkowany przeprawą mostową. Zrealizowano tu strefę przemysłową z rozbudowanym systemem transportu kolejowego oraz osiedla bloków mieszkalnych Targówka i Bródna z siecią komunikacji drogowej zapewniającej połączenie z centrum Warszawy. Obecnie, jako usprawnienie tej komunikacji, planowana jest realizacja kolejnych stacji drugiej linii metra na Targówku i Bródnie.
W związku z powyższym, czy obecnie najbardziej pilną, potrzebną i uzasadnioną inwestycją komunikacyjną dla Warszawy jest Trasa Mostu Krasińskiego, która z konserwatorskiego punktu widzenia może spowodować degradację unikalnych dla Warszawy kulturowych wartości Starego Żoliborza?
Maria Brukalska