Okrągły stół - krytyczna relacja uczestnika

PROLOG

• W połowie 2015 roku pojawiła się informacja, że Zarząd Warszawy powraca do planu realizacji Trasy Mostu Krasińskiego. W październiku 2015 roku grupy mieszkańców Żoliborza zaczynają, zupełnie niezależnie, artykułować swoje obawy i zastrzeżenia do tej inwestycji.
• W dniu 30 października 2015 r. w Ratuszu odbyło się spotkanie przedstawicieli kilku stowarzyszeń z Wiceprezydentem Warszawy p. Jackiem Wojciechowiczem w sprawie Trasy Mostu Krasińskiego. Pan Wiceprezydent oświadczył, że ew. konsultacje mogą dotyczyć tylko organizacji ruchu na trasie. Uspokajał także zebranych twierdząc, że uciążliwości dla mieszkańców będą nieznaczne, gdyż most ma charakter lokalny. Pozostaje to w sprzeczności z istniejącymi planami doprowadzenia trasy Mostu Krasińskiego do drogi ekspresowej S8.
• Żoliborzanie organizują się w społeczny komitet protestu, powstaje strona internetowa „nie dla mostu”, zbierane są podpisy pod sprzeciwem wobec budowy Trasy Mostu Krasińskiego, złożona zostaje petycja na ręce Pani Prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz.
• Rada Dzielnicy Żoliborza 25 listopada ub. roku jednomyślnie podejmuje uchwałę w sprawie wniosku do Pani Prezydent o odstąpienie od realizacji inwestycji pn. „Trasa Krasińskiego z przeprawą mostową”.

ZAPROSZENIE DO ROZMÓW

W dniu 27 listopada 2015 r. Wiceprezydent p. Jacek Wojciechowicz informuje, iż władze Warszawy zorganizują „Okrągły Stół” poświęcony inwestycji Trasy Mostu Krasińskiego.

Do udziału w obradach Dyrektor Centrum Komunikacji Społecznej zaprosił przedstawicieli grup mieszkańców Dzielnic: Pragi- Północ, Targówka oraz Żoliborza (Rada Kolonii Śliwice, Stowarzyszenie Mieszkańców „Michałów”, Stowarzyszenie Żoliborzan, Stowarzyszenie „Miasto jest nasze”, radni dzielnicowi, przedstawiciele wspólnot mieszkaniowych).

Władze Miasta reprezentowali Wiceprezydenci p. Jarosław Jóźwiak oraz p. Jacek Wojciechowicz wraz z dyrektorami i pracownikami właściwych Biur Ratusza oraz jednostek organizacyjnych m. st. Warszawy (ZMID, ZDM, Tramwaje Warszawskie, Stołeczny Konserwator Zabytków).

Zarząd Żoliborza wskazał sześcioosobową reprezentację Dzielnicy. Byli to: pp. Adam Buława, Grzegorz Hlebowicz, Józef Menes, Tomasz Michałowski, Antoni Ożyński oraz Piotr Wertenstein-Żuławski. Ponadto, reprezentacja została uzupełniona przez Panie: Katarzynę Przyłuską- Ciszewską oraz Jolantę Zjawińską.

PIERWSZE SPOTKANIE

Obrady „Okrągłego Stołu” rozpoczęły się 11 grudnia 2015 r. Otworzyła je Prezydent p. Hanna Gronkiewicz-Waltz, która nawiązała do historii projektu mostu i życzyła owocnych obrad.

W zaproszeniach zapisano, że celem obrad „Okrągłego Stołu” jest wyjaśnienie wątpliwości związanych z inwestycją poprzez przedstawienie pełnej informacji na jej temat, określenie oczekiwań i obaw mieszkańców związanych z budową oraz uzgodnienie przedmiotu, formy i przebiegu konsultacji społecznych dotyczących inwestycji.

Uzgodniono, że spotkania będą otwarte dla dziennikarzy a obrady można nagrywać. Ponad to ustalono, że z każdego posiedzenia zostaną sporządzone szczegółowe transkrypcje dla upublicznienia przebiegu obrad.

W początkowej fazie spotkania dokonano prezentacji projektu trasy mostu Krasińskiego wrazprzeprawą mostową na odcinku od pl. Wilsona do ulicy Matki Teresy z Kalkuty. Podkreślono, że zaktualizowana dokumentacja projektowa musi być opracowana z wykorzystaniem rozwiązań projektowych zawartych w dokumentacji wykonanej przez firmę SYSTRA S.A. Przewidywała ona budowę dużego mostu z torowiskiem tramwajowym, czterema pasami jezdni, chodnikami i ścieżkami rowerowymi.

Deklaracja ta wywołała duże niezadowolenie przedstawicieli Żoliborza, którzy, co jest zrozumiałe, przez cały czas obrad byli najaktywniejsi i najbardziej dociekliwi.

Wydawało się, że nastąpiła pozytywna zmiana ze strony władz Warszawy, gdy p. Wiceprezydent Jacek Wojciechowicz poinformował, iż przeprowadzone zostanie badanie opinii publicznej w sprawie opcji „zerowej”, czyli rezygnacji z budowy trasy i mostu. Wcześniej wariant ten był z góry wykluczony.

Inna sprawa, że dalsza praktyka dowiodła, że sposób przeprowadzenia tego badania mógł doprowadzić wyłącznie do oczekiwanego przez Zarząd rezultatu.

W narracji przedstawicieli Miasta naprzemiennie mówiono o trasie Mostu Krasińskiego, co potwierdzało, że planuje się przecięcie centralnego Żoliborza dużą arterią komunikacyjną dochodzącą aż do trasy ekspresowej S8. Jednocześnie operowano pojęciem „most lokalny”, tak aby uspokoić obawy co, do skali przedsięwzięcia. Obaj Panowie Wiceprezydenci zadeklarowali nawet, iż Zarząd Miasta wystąpi do Rady Warszawy o usunięcie z dokumentacji planistycznej zapisów przewidujących doprowadzenie Trasy do ulicy Powązkowskiej i drogi S 8.

Znamienna była pasywna postawa przedstawiciela Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków, chociaż odcinek Trasy od Wisłostrady do Placu Wilsona przechodzi przez obszar objęty ochroną Konserwatora Zabytków. Oznacza to, że ochronie konserwatorskiej podlega m.in. historyczny układ urbanistyczny, siatka ulic i działek, współzależność między zabudową, zielenią a otwartą przestrzenią. Jeden z przedstawicieli Żoliborza podkreślił, iż w następstwie inwestycji może dojść do naruszenia nie tylko ustawy o ochronie zabytków, ale konwencji międzynarodowych, w szczególności paryskiej, która była przyjęta w stolicy Francji w 1972 r. Nakłada ona na Państwa, które podpisały dokument obowiązek ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego.

Fakt pozostawania tego terenu pod ochroną konserwatora wyklucza np. możliwość zastosowania ekranów akustycznych, a z drugiej strony jest bardzo prawdopodobne, że normy hałasu w rejonie trasy zostaną przekroczone.

Sytuacja podległości służbowej Stołecznego Konserwatora Prezydentowi Miasta, który jest inwestorem może utrudniać wyrażenie niezależnej opinii o projekcie, a daleko posunięta ostrożność w wypowiedziach przedstawiciela Biura Konserwatora Zabytków zwiększa te obawy. Z tego powodu może okazać się celowe objęcie inwestycji osobistym nadzorem przez Generalnego Konserwatora lub przekazanie opiniowania tego projektu innemu konserwatorowi wojewódzkiemu.

W czasie obrad wykazano, iż hasło o łączeniu Targówka z Żoliborzem dzięki mostowi nie ma żadnych realnych podstaw i jest tylko propagandowym zabiegiem. W planach finansowych Miasta do roku 2042 nie przewidziano środków na realizację odcinka trasy od ulicy Jagiellońskiej do ulicy Matki Teresy z Kalkuty. Na tym fragmencie trasy jest niezbędne zbudowanie estakady nad torami kolejowymi o długości ok. 600 metrów, w przeciwnym razie wyjazd z Targówka na most Krasińskiego będzie nierealny.

Zmusiło to Panów Wiceprezydentów do złożenia obietnicy, że rozpoczną poszukiwanie środków na realizację odcinka na Targówku. Do chwili obecnej brak jest dokumentów potwierdzających wygospodarowanie tych środków. Jest to sprawą zasadniczą, gdyż jak podkreślono na obradach, w obecnym kształcie żadna z Rad Dzielnic nie popiera realizacji budowy samego Mostu Krasińskiego.

Przypomniano, że Rada Żoliborza zawnioskowała o odstąpienie od inwestycji, Rada Pragi – Północ wskazała budowę odcinka praskiego obwodnicy śródmiejskiej jako sprawę ważniejszą i pilniejszą, niż budowa mostu, natomiast Rada Dzielnicy Targówek wnioskowała o realizację całości budowy Trasy Mostu Krasińskiego tj. jednoczesnego rozpoczęcia prac na odcinku od ulicy Matki Teresy z Kalkuty do ulicy Jagiellońskiej oraz od ulicy Jagiellońskiej do Pl. Wilsona. Wariant taki nie jest ujęty w dokumentach finansowych Miasta i ma potwierdzenie tylko w werbalnych deklaracjach Panów Wiceprezydentów, nota bene, wymuszonych przez przedstawicieli Żoliborza.

Na zakończenie posiedzenia przyjęto, że drugie spotkanie będzie poświęcone dyskusji o postulowanych zmianach do projektu.

KOREKTA SCENARIUSZA

Niestety, powyższe ustalenie nie zostało dotrzymane. W dniu 12 stycznia 2016 r. zebrani dowiedzieli się, że zostanie zaprezentowana koncepcje „badania opinii publicznej mieszkańców Warszawy na temat tej inwestycji ” oraz plan „konsultacji społecznych odnośnie szczegółowych zapisów projektu trasy i mostu”.

Pomimo zastrzeżeń przystąpiono do omówienia projektu badań. Zaprezentował go przedstawiciel firmy ARC Rynek i Opinia. Zebrani nie zostali poinformowani o trybie wyboru firmy do realizacji wytyczonego zadania.

Przedstawiciele Żoliborza po zakończeniu prezentacji dokonali krytycznej oceny przedstawionej koncepcji wskazując, iż jest ona tendencyjna i podporządkowana uzyskaniu z góry założonego rezultatu. Wskazano na manipulacyjny charakter dwóch pierwszych pytań, których treść stworzyła tzw. „efekt kontekstu” korzystny dla zlecającego badanie. Zwrócono także uwagę na zawężenie tematyki badania ograniczonej tylko do Mostu Krasińskiego, który stanowi zaledwie pewien fragment trasy.

W tej sytuacji obrady opuścił jeden z przedstawicieli Żoliborza p. radny Tomasz Michałowski dając w ten sposób wyraz dezaprobaty dla działań władz Miasta i zapowiadając kontynuację protestu.

Na bazie dyskusji prowadzonej na drugim posiedzeniu obrad „Okrągłego Stołu” pracownicy CKS przygotowali dokument pn „Kwestie dot. mostu Krasińskiego, które zostały ustalone w ramach okrągłego stołu w dniu 12.01.2016 r.”

Stanowi on krótki zapis problemów poruszanych w dyskusji, a w szczególności określa zakres zmian projektowych podlegających konsultacjom i elementy projektu nie podlegające negocjacjom.

Organizacja ruchu na Pl. Wilsona nie będzie przedmiotem konsultacji, jak również budowa linii tramwajowej. Planuje się, że linia tramwajowa z Mostu Krasińskiego będzie włączona w istniejące tory tramwajowe we wszystkich kierunkach tj. w ulicę Słowackiego oraz w obu kierunkach ulicy Mickiewicza.

W dokumencie znalazły się również odpowiedzi na pytania sformułowane pod adresem przedstawicieli Urzędu na pierwszym posiedzeniu okrągłego stołu.

Istotną sprawą wynikłą w trakcie dyskusji było skorygowanie informacji podanej na pierwszym posiedzeniu przez p. Dyrektor ZMID, że decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy „Trasy Krasińskiego” wraz z przeprawą mostową i torowiskiem tramwajowym nie wygasa w sierpniu 2016 r., lecz w sierpniu 2018 r. Okoliczność ta daje czas na głębsze przeprojektowanie Trasy Mostu Krasińskiego.

WĄTPLIWOŚCI POZOSTAŁY

Trzecie posiedzenie obrad okrągłego stołu obyło się 27 stycznia 2016 r.

Było ono poświęcone prezentacji wyników badania opinii mieszkańców Warszawy na temat planowanego mostu Krasińskiego. Przeprowadzono 1100 wywiadów telefonicznych w okresie 14 – 25 stycznia 2016 r. Na pierwszy rzut oka można ocenić, że wyniki są korzystne dla zwolenników budowy mostu. Głębsza analiza nasuwa jednak wątpliwości, czy rzeczywiście władze Miasta uzyskały legitymizację dla swoich działań.

Około 50 % badanych nie słyszała o projekcie powstania mostu Krasińskiego. Spośród badanych tylko 33 osoby ( 3% ogółu) mieszkają na Żoliborzu, który w zasadniczym stopniu poniesie negatywne konsekwencje wybudowania Trasy Mostu. Na Żoliborzu odsetek osób pozytywnie oceniających pomysł powstania Mostu wynosi tylko 43 %. Równo 50 % badanych stwierdza, że nigdy nie skorzysta z tego mostu przy okazji dojazdów obligatoryjnych, natomiast 32 % wyklucza korzystanie z Mostu Krasińskiego przy dojazdach fakultatywnych. 44% ankietowanych mieszkających na Żoliborzu uważa, że powstanie Mostu wpłynie negatywnie na jakość ich życia.

Jeżeli powyższe wyniki uzupełnić wynikami z badania opinii publicznej w ramach tzw. „barometru warszawskiego” to pytanie o celowość inwestycji nasuwa jeszcze większe wątpliwości. W październiku 2014 roku odpowiadając na pytanie o inwestycje, które należy realizować w mieście „jak najpilniej” nikt nie wskazał mostów. Identyczna sytuacja powtórzyła się w listopadzie 2015 r. Na wykazie zadań z zakresu transportu i komunikacji do jak najpilniejszej realizacji budowę nowych mostów wskazało 6 % badanych. Dawało to 7 miejsce na liście priorytetów (październik 2014 r.). W badaniu z listopada 2015 r. wyniki były następujące: 6 % badanych za mostami, 6. miejsce na liście priorytetów.

Na zakończenie obrad trzeciego posiedzenia przedstawiono „Plan konsultacji społecznych dotyczących Mostu Krasińskiego” mających na celu doprecyzowanie rozwiązań dotyczących budowy mostu. Planowany czas trwania konsultacji: 15 lutego-13 marca 2016 roku.

Wśród metod zbierania opinii mieszkańców planuje się spotkania warsztatowe. Odbędą się one na Śliwicach, Targówku i Żoliborzu i będą dotyczyć rozwiązań lokalnych dla danego obszaru oraz organizacji ruchu na Moście. Należy podkreślić, że dla mieszkańców Targówka rozważania będą bardzo teoretyczne, ponieważ, jak zaznaczyłem wcześniej, w planach Miasta nie ma zapisów zakładających finansowanie odcinka Trasy zlokalizowanego w Dzielnicy Targówek.

W przedstawionym dokumencie brak również informacji o sposobie opracowania wniosków, przewiduje się tylko spotkanie podsumowujące konsultacje społeczne.

W trakcie obrad złożyłem do protokołu „Oświadczenie w sprawie opuszczenia przez radnego Tomasza Michałowskiego obrad dotyczących TMK”. Dokument był podpisany przez grupę mieszkańców Żoliborza i wyrażał wotum zaufania dla p. Tomasza Michałowskiego oraz radnych Rady Dzielnicy Żoliborz.

Wręczyłem także pismo do Dyrektora Centrum Komunikacji Społecznej, w którym prosiłem o udostępnienie pełnych założeń badawczych oraz kwestionariusza badania w celu przeprowadzenia analizy metodologicznej i merytorycznej projektu badawczego realizowanego przez CKS. Materiały te otrzymałem bez problemu.

Profesjonalne wnioski z analizy zostaną przedstawione przez ekspertów zaproszonych do udziału w dzisiejszej konferencji, którym dziękuję za społeczne zaangażowanie w nasze przedsięwzięcie.

W SPRAWIE MOSTU BEZ ZMIAN

Podsumowując dotychczasowe obrady „Okrągłego stołu” można wyrazić wątpliwość, czy sposób procedowania problemu trasy Mostu Krasińskiego buduje kapitał zaufania społecznego i poczucie partnerskich relacji „władza – obywatele” (czyli obywatele, którzy są narażeni na konsekwencje decyzji tych władz)?

Wprawdzie mamy nieskrępowaną możliwość wypowiedzi, ale realny skutek naszej perswazji jest mocno wątpliwy. Ukształtował się wyraźny front obejmujący z jednej strony przedstawicieli Ratusza oraz Dzielnicy Targówek, z drugiej przedstawicieli Żoliborza, stowarzyszeń społecznych i Rady Koloni Śliwice. Niestety, nie jest to dialog a raczej dwa różne monologi. Dzielnica Praga-Północ wykazuje pewien dystans do konfliktu, co przejawia się m.in. tym, że w obradach ani razu nie brał udziału członek Zarządu Dzielnicy.

Oceniając realnie aktualną sytuację, władze Miasta nie mogą oczekiwać zakończenia protestu, pomimo zaangażowania dużych sił i środków w działania na rzecz realnego pozyskania opinii publicznej dla budowy Trasy Mostu Krasińskiego w dotychczasowym kształcie.

Józef Menes